ADHD

ADHD

O nadpobudliwości ostatnio na szczęście zaczęło się mówić. Prawie każdy spotkał się z dziećmi potocznie określanymi jako żywe, nadpobudliwe, rozpuszczone, źle prowadzone przez rodziców. ADHD jest zaburzeniem neurologicznym objawiającym się impulsywnością, zaburzeniami koncentracji uwagi i nadruchliwością. Około połowa dzieci z ADHD ma jednocześnie specyficzne trudności w uczeniu się – dysleksję, dysgrafię, dysortografię, co dodatkowo komplikuje i tak już trudną sytuację dziecka. ADHD nie rozpoznane i nie l eczone prowadzi do powa żnych następstw: ograniczenia perspektyw życiowych, zaburzenia relacji rodzinnych i rówieśniczych, bądź trudności w przyszłej pracy. Trudno żyć z ADHD, trudno żyć z człowiekiem cierpiącym na ADHD – ale jednocześnie wiele można zdziałać poprzez rozpoznanie i szybkie podjęcie wielokierunkowego leczenia – psychoterapii i leczenia farmakologicznego. Leki stosowane w ADHD mogą wyra źnie pomóc, ale w żadnym razie nie załatwiają sprawy. W wielu przypadkach najbardziej niebezpiecznym aspektem niewykrytego i nieleczonego ADHD jest naruszenie poczucia własnej wartości, na skutek ciągłych uwag i krytyki znacznie obniżona jest samoocena. Dzieci z ADHD nie zawsze robią to co chcemy, ale my powinniśmy być na tyle mądrzy, aby nie włącza ć ich na siłę do szablonu, do którego nigdy się nie dopasują. Wprawdzie błędy popełniane przez dorosłych mogą zaostrza ć stan choroby, ale jej nie powodują. ADHD nie jest prawie nigdy problemem jednej osoby. Wpływa na całą rodzinę czy grupę, zaś radzenie sobie z ADHD to zajęcie na całe życie. Dzieci z ADHD potrzebują ogromnej ilości pochwał, powinny wiedzieć wcześniej co się będzie działo, żeby mogły się przygotować wewnętrznie – należy powtarza ć, powtarzać, powtarzać i sprawdzać czy polecenie „dotarło”. Zachęca ć też do ćwiczeń fizycznych i bezpiecznych sportów – pamiętajmy, że u dziecka z ADHD pojawia się pomysł, brak jest zahamowania a następuje realizacja. Dzieci nadpobudliwe znają reguły, ale mają kłopoty z ich zastosowaniem. Objawy ADHD nie są winą dziecka. Nie są też winą rodziców ani nauczycieli. Objawy trwają latami i nie można żadnymi terapeutycznymi metodami doprowadzić do ich całkowitego zniknięcia. Istotne zaś jest to, że możemy doprowadzić do lepszego funkcjonowania dziecka, pomimo ich obecności. Z dzieckiem z ADHD nie da się pracować „ na zapas” . Pracujemy zawsze „tu i teraz”. To, że dobrze poradzono sobie z objawami dzisiaj, nie oznacza, że jutro się nie powtórzą. Następnego dnia należy stosować te sam e metody, i tak przez wiele lat. Najbardziej efektywnymi metodami pracy jest stworzenie spójnego systemu zasad, konsekwencji oraz systematyczna, stała praca z dzieckiem. Jedną z podstawowych zasad pracy z dzieckiem nadpobudliwym jest fakt, że ADHD stanowi problem, nie wymówkę. Planując pracę z dzieckiem nadpobudliwym trzeba znać pełen obraz objawów i wiedzieć jakie zachowania dziecka są spowodowane nadpobudliwością, a jakie brakiem posłuszeństwa bądź niechęcią. Wychowanie dziecka z ADHD jest między innymi także trudne dlatego, że nie słyszy ono około 50% tego, co się do niego mówi, i zapamiętuje około 50% tego co usłyszało. Jego sytuacja szkolna i domowa jest więc bardzo trudna. Tak więc im większa będzie nasza wiedza o ADHD, tym większa jest szansa na prawidłowe postępowanie z dzieckiem. Pamiętajmy, że praca z dzieckiem nadpobudliwym jest czasochłonna i obciążająca. Często mówi się o niej, że jest to syzyfowa praca, gdyż codziennie trzeba ją zaczynać od nowa.

 

Zasady, o których nale ży pamiętać pracuj ąc z dzieckiem z ADHD:

1. Akceptacja. Potrzeba akceptacji u dzieci z ADHD jest równie silna jak u dzieci rozwijających się prawidłowo. Tymczasem jego deficyty i trudne zachowania spowodowane nadpobudliwością często powodują, że jest nieustannie karcone lub ignorowane. Bardzo istotne jest to, by dziecko, które ma problemy z koncentracją uwagi, wiedziało, że jest akceptowane i doceniane, mając jednocześnie świadomość, że w przedszkolu obowiązują pewne zasady, do których trzeba się dostosować. Już samo zaprzestanie ciągłego zwracania uwagi (siedź spokojnie, nie wierć się, zabierz się do pracy/jedzenia) pomoże zapobiec eskalacji problemu i daje dziecku szansę na zaspokojenie potrzeby akceptacji.

2. Jasne zasady. Dzieci impulsywne nie radzą sobie z chaosem. Ustalenie i wyja śnienie zasad pozwala im na rozpoznanie, jakie za chowania są adekwatne, nawet jeśli miewają problem z kontrolowaniem swoich reakcji. Nawiązywanie do ustalonych wcześniej zasad okazuje się pomocne w sytuacjach trudnych, konfliktowych. Dobrze, aby zasad nie było zbyt wiele oraz by były proste i regularne przypominane.

3. Odpowiednie miejsce. W trosce o umożliwienie sobie przeprowadzenia zajęć nauczycielom zdarza się izolowanie dziecka sprawiającego problemy od reszty grupy. Tymczasem, jeśli ma ono się rozwija ć, nauczyć funkcjonować w grupie i czynić postępy , potrzebuje być blisko.

5. Zadbanie o różnorodność. Zróżnicowanie aktywności, zada ń, tonu głosu, atrybutów i miejsca pracy pozwalają dłużej podtrzymać zainteresowanie dziecka.

 Niezależnie od tego, czy źródłem dziecięcej nadpobudliwości jest ADHD, niedojrzałość układu nerwowego czy też inne przyczyny o podłożu medycznym lub emocjonalnym, tym, czego najbardziej potrzebuje impulsywny przedszkolak, jest wyjście naprzeciw jego potrzebom. Spokój, konsekwencja i indywidualne podejście wydają się kluczem do nawiązania dobrej, wspierającej relacji z dzieckiem przejawiającym trudności w kontroli swoich zachowań i utrzymaniu koncentracji

 

Pracując z dzieckiem nadpobudliwym trzeba:

 

PAMIĘTAJCIE:

• że niegrzeczność, to nie przejaw „złośliwości dziecka” lecz nieumiejętność kontrolowania emocji i zachowania,

• o zapewnianiu dziecku poczucia bezpieczeństwa poprzez stały rytmiczny plan dnia (to wy o tym decydujecie, taka jest wasza rola jako rodzica),

• o wprowadzaniu w domu określonych zasad zachowań, jasnych dla wszystkich i możliwych do zastosowania (pod uwagę bierzcie wiek dziecka – tzn. czy zasady i konsekwencje są zrozumiałe i dostosowane do jego wieku),

• o nagradzaniu wszelkich zachowań pozytywnych, chwalcie za najdrobniejsze „zmiany” pozytywne, pożądane,

• aby nigdy nie mówić dziecku: „jesteś niegrzeczny”, zastąpcie to komentarzem: „nie lubię, gdy tak się zachowujesz”,

• aby wszelkie sytuacje konfliktowe, trudne „rozwiązywać” natychmiast (nie pozostawiajcie dziecka w napięciu emocjonalnym), ułatwiajcie mu „powrót do zgody”,

• że leczenie ADHD bardzo różni się u różnych dzieci. Każde dziecko przynosi odmienne problemy i wymaga odmiennych rozwiązań – dlatego też konieczne są indywidualne konsultacje psychologiczne, aby ustalić zasady pracy z dzieckiem w domu i w szkole.